Teizm, Ateizm, Deizm, Agnostisizm

Tanrı ve dinlere dair yaygın pozisyonlar arasındaki farklılıklar, benzerlikler.

Teist
Tanrıcı. Tek-tanrıcı olabilir, çok-tanrıcı olabilir. Ama ortak noktası şu: Bu alemi biri(leri) yarattı ve belki idare de ediyor. Bu kadar. (Bundan sonrası, din. Dolayısıyla aynı inanç bünyesinde dahi içerik hep farklı.) Peki bir ya da birden fazla yaratıcının varlığına ya da yokluğuna dair elimizde herhangi bir delil var mı? İkisi için de tek bir delil bile yok. "Var" diyenler, delil nedir pek bilmiyor gibiler. Dolayısıyla da, bu konulara hakim olan hiç kimse, argümanlarını ciddiye almıyor. ("Delilim yok, sadece inanıyorum" dersin, o başka. Kimsenin bir itirazı olmaz. En fazla, Russell'ın Çaydanlığı'nı hatırlatırlar.)

Ateist
Teistin tersi. Yani tanrıcı olmayan kimse. Yani diyor ki, "Yaratıcı falan yok." İyi ama nereden biliyoruz olmadığını? Onu da bilmiyoruz tabii. Dolayısıyla, bu da biraz fazla güçlü bir pozisyon. Bir örnek vermek gerekirse: 1'in "Tanrı kesinlikle vardır", 7'nin ise "Tanrı kesinlikle yoktur" iddiasına karşılık geldiği bir ölçekte, Richard Dawkins bile kendisini 7'de konumlandırmıyor. Çünkü, tıpkı 1 gibi 7'nin de biraz desteksiz atmak olduğunun farkında. (Önemli not: Bilimsel düşünemeyenler, 7 yerine 6'da konumlanmayı "Tanrı belki de vardır" şeklinde anlıyorlar, ama elbette öyle değil.)

İnancını Kaybeden Din Adamları

1. Din adamlığı reel ve pratik manada bir meslek. Yani çoğu din adamı (ve aslında "din kadını") için bu iş aynı zamanda geçim kapısı. Durum bu iken, inancını kaybeden bir din adamı bunu açıklayabilir mi? Elbette kolay olmaz. Türkiye dahil pek çok ülkede ciddi bir sorun bu.

2. Seküler bir kuruluş olan The Clergy Project, bu sorunu çözme adına inancını terk eden din adamlarına maddi ve manevi destek sağlıyor ve yeni bir hayata başlamalarına yardımcı oluyor. Bugüne dek 1000'in üzerinde din adamına destek olmuşlar.

3. Bu konu Türkiye özelinde de önemli ve sekülerleşme trendine bakılırsa önümüzdeki yıllarda daha da önemli olacak. Dahası, Türkiye gibi klancı ülkelerde bir kişinin inancını terk etmesi, maalesef çoğu zaman "mahalle"sini terk etmesi anlamına da geldiğinden, sorun daha büyük.